Wit desembrood met semolina

Mijn desem stond al een aantal weken in de koelkast. Hoogste tijd om hem weer wakker te maken en er lekker brood mee te bakken.

Als een desem een tijdje in de koelkast heeft gestaan kan het gebeuren dat hij er niet meer zo gezellig uitziet. Er kan een laagje vocht op komen te staan. Dat laagje is eerst helder en kan als de desem langer in de koelkast staat naar bruinig en ook naar bijna zwart verkleuren. Dit laagje vocht wordt in het Engels ‘hooch’ genoemd. Hooch ontstaat als een desem geen voeding meer heeft. Geen paniek, de desem is dan niet opeens ‘dood’.

De desem na enkele weken in de koelkast, tijd om hem te verversen

Ook kan de desem naar azijn of zelfs aceton ruiken. Ook dat is een teken dat de desem dringend voedsel nodig hebt. Je kunt de desem reanimeren door hem een aantal keren te verversen.

Voordat ik kon gaan bakken moest ik dus eerst de desem weer actief maken anders zou het deeg niet of nauwelijks rijzen. Als de hooch er nog helder uitziet dan roer ik het door de desem voordat ik hem ga verversen. In andere gevallen giet ik het er eerst af. Heeft een desem een week zonder dat hij ververst is in de koelkast gestaan dan volstaat meestal twee keer verversen voordat hij weer gebruiksklaar is. Heeft de desem langer in de koelkast gestaan dan moet hij vaker ververst worden.

Mijn werkwijze was als volgt:

Vrijdagavond heb ik het potje met desem uit de koelkast gehaald. Ik bewaar altijd zo’n 50 gram. Daar heb ik 20 gram van afgenomen en in een schoon potje gedaan. Daarbij heb ik 40 gram tarwebloem (Franse bloem T65) en 40 gram water gedaan en omgeroerd. De desem is dus ververst in de verhouding 1:2:2 ( 1 deel desem/2 delen bloem/2 delen water). De rest heb ik weggegooid (in de vuilnisbak, niet door de gootsteen spoelen!).

Zaterdagochtend, zaterdagavond en zondagochtend heb ik dit herhaald. Dus steeds 20 desem/40 bloem/40 water. De rest heb ik steeds weggegooid. By the way: 10/20/20 kan ook hoor, maar dat vind ik zelf zo’n gepriegel. O ja, ook wel belangrijk om te weten: de desem zet ik na het verversen steeds op kamertemperatuur weg.

En ja, ik heb dus steeds een klein beetje desem weggegooid, daar was geen ontkomen aan. Allemaal voor het goede doel: ik wilde weer een bubbelend en actief desem krijgen.

Na de laatste verversing op zondagochtend verdubbelde de desem in circa 8 uur in volume en rook hij weer fris en fruitig. Bijna klaar om in een deeg te gaan gebruiken.

Zondagavond omstreeks 22.00 uur heb ik de desem nogmaals ververst en nu heb ik de hoeveelheid gemaakt die voor het brood nodig is (120 gram) + 50 gram om te bewaren. Ik heb daarvoor 20 gram van de desem genomen en dat ververst met 75 gram tarwebloem en 75 gram water = 170 gram.

Dit keer heb ik de desem dus in een hogere verhouding ververst dan 1:2:2. Als je een desem in een hogere verhouding ververst dan duurt het langer voordat hij verdubbeld (of zelfs verdriedubbeld) en op z’n top is. Mijn plan was om maandagochtend omstreeks 10.00 uur met het deeg te beginnen. De desem moest dus een wat langere tijd overbruggen zonder weer in te zakken. Ook temperatuur speelt hierbij een rol. Het is 's nachts ongeveer 18 graden in mijn keuken. De desem doet er bij deze temperatuur langer over voordat hij in volume verdubbeld.

De desem die ik overhield in mijn voorraadpotje heb ik ook weer ververst (weer 20 desem/40 bloem/40 water) en daarna in de koelkast gezet. De 50 gram desem die ik overhield nadat ik het deeg voor het brood had gemaakt heb ik ook in de koelkast gezet. Ik heb dus altijd twee potjes met desem in de koelkast staan. Mocht er met eentje iets misgaan dan heb ik altijd nog een back-up.

Ik heb dit keer het brood weer in een pan in de oven gebakken. Kijk voor meer uitleg daarover bij het recept voor het bruine desembrood. Uiteraard kan het brood ook op een pizza-/broodbaksteen of op een bakplaat worden gebakken. Zorg voor stoom in de oven tijdens de 1e helft van de baktijd.

Nog even iets belangrijks over rijstijden van desembrood. Vaak wordt er aan me gevraagd hoe lang desembrood moet rijzen. Ik kan daar geen precies antwoord op geven. De tijden die ik noem in mijn recepten zijn een benadering. Hoe lang desembrood moet rijzen hangt af van hoe actief de desem is, de hoeveelheid desem in het recept, de deegtemperatuur en de omgevingstemperatuur waarin het deeg rijst. De rijstijden kunnen dus, zelfs als je steeds hetzelfde brood bakt, iedere keer verschillend zijn. Het deeg is altijd leidend. Kijk dus naar het deeg en niet alleen naar de tijden in recepten en de klok. Het belangrijkste ingrediënt van desem is geduld!

En dan nu het recept!

Wit desembrood met semolina (1 brood)

Deeg:

• 230 gram tarwebloem (Franse bloem T65 of Amerikaanse patent*)
• 170 gram semolina
• 260 gram water, ± 30 ℃
• 120 gram actief desem op basis van tarwebloem, 100% hydratatie
• 8 gram zout

Verder:

• zonnebloem- of olijfolie
• rijsmandje (rond of langwerpig)
• gietijzeren pan met deksel

*Ik heb dit brood met zowel Franse bloem T65 als Amerikaanse patentbloem gemaakt. T65 bevat minder eiwitten en geen ascorbinezuur, het deeg kan daardoor iets slapper aanvoelen.

Autolyse: Meng tarwebloem, semolina en water in ± 1 minuut door elkaar. Dek de kom af en laat het mengsel ± 45 minuten op kamertemperatuur rusten.

Deeg kneden in een spiraalkneder/planetaire mixer/broodbakmachine: Voeg desem en zout toe en laat de machine ± 6 minuten kneden tot een soepel deeg ontstaat. Het blijft kleverig, geen bloem toevoegen. Je hoeft nog geen perfect vliesje van het deeg te kunnen trekken.

1e rijs en vouwen: Vorm een bal van het deeg en leg de deegbal in een licht met olie ingevette kom, 1 x draaien zodat alle kanten met een beetje olie bedekt zijn. Dek de kom af met een douchemuts of bubbeltjesfolie en laat het op kamertemperatuur rijzen. Vouw het deeg (in dit filmpje kan je zien hoe) na 30, 60 en 90 minuten en laat het dan verder rijzen tot het ongeveer in volume verdubbeld is. Totale rijstijd: 3 – 4 uur.

Vormen: Stort het deeg op een licht met semolina bestrooide werkplek. Druk voorzichtig de lucht er een beetje uit en bol het dan losjes op. In dit filmpje kan je zien hoe je dat doet. Laat het deeg afgedekt ± 30 minuten rusten.

Bol het deeg nogmaals op, nu iets steviger, of vorm er een batard van (filmpje). Bestrooi het deeg met semolina en leg het deeg met de naad naar boven in een eveneens met semolina bestrooid rijsmandje.

Dek het deeg af met een douchemuts of bubbeltjesfolie en laat het op kamertemperatuur rijzen tot het bijna in volume verdubbeld is, 1,5 – 3 uur. Het deeg is goed als je er met een vinger op duwt, de indruk even zichtbaar blijft en dan langzaam terugveert.

Oven voorverwarmen: Verwarm de oven ± 45 minuten voordat het brood de oven in gaat voor op 240 C. Verwarm een hittebestendige pan + deksel mee.

Bakken: Stort het gerezen deeg voorzichtig uit het rijsmandje in de hete pan. Snijd het deeg met een lame of scherp mes in (filmpje). Leg de deksel op de pan en schuif de pan weer in de oven. Verlaag de temperatuur van de oven naar 220 ℃.

Bak het brood in 40 minuten goudbruin en gaar. Verwijder na 30 minuten de deksel en laat het brood verder bruin worden. Leg het brood direct na het bakken op een rooster en laat het afkoelen.